شما می‌تونید این قسمت را در آدرس‌های زیر بشنوید یا در ادامه به متن اون دسترسی داشته باشید:
حضور در شبکه‌های اجتماعی، اگر در گذشته شکلی مجازی داشت، امروزه دامنۀ آن به واقعیت کشیده شده است. برخی افراد مذهبی معتقدند که هنگام حضور در شبکه‌های اجتماعی، اگرچه افراد همدیگر را نمی‌بینند، اما نمی‌توان بی‌قید‌شدن در سهولت برقراری رابطه با نامحرم، حتی در چت و گفت‌و‌گو را منکر شد.
همچنین، بعضی از همین افراد بر این باورند که این صمیمیت‌ها ممکن است در دنیای واقعی بروز نکند، اما حضور بی‌ضابطه در فضای مجازی میتواند آدم را دچار نوعی دوگانگی کرده یا حتی مرتکب گناه یا قانون‌شکنی کند.
پیروی همین موضوع با سیدحسین خادمیان گپ زدیم.
لطفاً خودتون رو معرفی کنید.
خودم رو با نامی که پدرم برام انتخاب کردن معرفی می‌کنم: سیدحسین خادمان نوش‌آبادی.
بحث محرم و نامحرم رو از نگاه خودتون بیشتر برامون توضیح بدید؟
نامحرم، طبق تعریف فقهای ما، همون کسی است که ازدواج با او جایز هست و نگاه‌کردن به او محدودیت‌هایی داره که توسط شارع تعیین می‌شه. براساس همین تعریف ساده می‌تونیم محرم رو کسی تعریف کنیم که ازدواج با او جایز نیست و محدودیت‌های خاصی برای نگاه‌کردن به او و ارتباط با او وجود نداره.
می‌شه حدود ارتباطی بین محرم و نامحرم رو عنوان کنید؟
درمورد محارم و در جایی که بحث شهوت وجود نداره، نیازی به پوشاندن موی سر توسط بانوان نیست، محارم می‌تونن به‌راحتی با هم صحبت کنن، شوخی کنن، مسافرت برن و در فضای بسته و بدون حضور فرد دیگری کنار هم باشن.
درمقابل، افرادی که به هم محرم نیستن، باید حد و حدود شوخی و ارتباط رو رعایت کنن. در مقدمۀ هر صحبتی اگه افراد حس کنن که بحث به سمت گناه و عصیان کشیده می‌شه، حتماً باید مکالمه رو قطع کنن. نامحرم‌ها نباید در فضایی بسته که امکان ورود فرد دیگه‌ای به آنجا وجود نداره، حتی در حال عبادت، با هم تنها باشن. بانوان هم باید موی سرشون رو بپوشونن، به‌طور خلاصه ارتباط بین افراد نامحرم محدود و تعریف شده است.
دربارۀ چرایی ایجاد این حد و مرز در دین اسلام و لازم‌الاجرا‌بودن آن توضیح بدید.
بحث ایجاد حد و حدود و حجاب فقط در دین اسلام مطرح نشده، هر دین توحیدی که می‌خواد پیروانش رو به سمت تکامل و سعادت رهنمون کنه، قطعاً هم اون‌ها رو به سمت نکات مثبت رهبری می‌کنه و هم از نکات منفی که راهزن سعادت اون‌هاست مطلعشون می‌کنه. ما نمی‌تونیم بگیم ارتباط بدون حد و مرز و فراتر از قانون باعث شکست جامعه و دوری از سعادت نمی‌شه، حتی همون زنی که می‌گه می‌خوام در جامعه راحت باشم، براساس فطرتش، اگه ببینه همسرش با زن دیگه‌ای ارتباطی حتی در حد نگاهی خاص داره، نمی‌تونه تحمل کنه.
یعنی اسلام و دیگر ادیان توحیدی، موردی رو برخلاف فطرت انسانی عنوان نکردن. حتی در انجیل امروزی که تحریف شده است، باز هم مسئلۀ حجاب مطرحه. راهب‌های مسیحی حجاب کاملی دارن. تصاویری هم که از حضرت مریم عذرا (علی نبینا و آله و علیه السّلام) کشیده می‌شه، ایشون رو با حجاب تصویر می‌کنن. پس حجاب و حد و رمز بین زن و مرد، جزو فطرت انسانه.
حضرت امیر(ع) جملۀ بسیار زیبایی دارن: «فإن الله تعالى خلق الخلق حین خلقهم غنیا عن طاعتهم، آمنا من معصیتهم، لأنه لا تضره معصیه من عصاه ولا تنفعه طاعه من أطاعه»: خدواند وقتی انسان را آفرید، هیچ نیازی به او نداشت، نه اطاعت انسان سودی برای خدا داشت و نه نافرمانی و عصیان و طغیان انسان به خدا ضرری می‌رساند. در طول تاریخ، اهل اطاعت خیلی کمتر از اهل عصیان بودن، اما ضربه‌ای به خدا نرسید و خود بشریت از نافرمانی خودش آسیب دید و هنوز هم داره می‌بینه.
این حد و مرزها در شبکه‌های اجتماعی، سایت‌ها و پیام‌رسان‌ها که ویژگی‌های دنیای واقعی رو ندارن، چطور باید در نظر گرفته بشن؟
بحث بر سر اینه که ارتباط با نامحرم کاملاً تعریف شده است؛ یعنی اگه این ارتباط مقدمۀ گناه بشه و یا احتمال بدن که به گناه بیفتن، حتی اگه این ارتباط به‌صورت تلفنی یا نوشتن نامه و پست آن باشه و یا به شکل شنیدن صداهایی باشه که فرد را به سمت گناه و شهوت متمایل کنه و نیات شهوانی و حالات شهوت‌آلود در حال احیا باشه، این ارتباط حرام است.
تعبیر قرآن در این مورد تعبیر عامی است، چون با صیغۀ مضارع اومده:
«قل للمومنین یغضوا من ابصارهم و یحفظوا فروجهم، ذلک ازکی الهم»: ای رسول ما! به مردان مؤمن، بگو چشم خود را فرو بخوانند و از چاک دامن خود نیز مراقبت به عمل آورند. این شیوه، به پاکی جان آنان نزدیک‌تر است. به یقین، خداوند به کارهایی که صورت می‌دهید، آگاه و باخبر است» (سورۀ نور، آیۀ ۳۰).
یعنی همیشه افراد نامحرم باید ارتباطی رو با هم داشته باشن که برای اون‌ها بهترین حالت باشه، کلمۀ ازکی بر وزن اَفَعَل اومده و به حالت تفصیلی بیان می‌شه. این ارتباط اگه ذره‌ای اون‌ها را به سمت تیرگی و گناه ببره، باید اون رو ترک کنن، تمام کلمات این آیه داره به ما می‌گه که رابطۀ بین افراد نامحرم بسیار حساسه و بزنگاه حیله‌گستریِ شیطانه.
خیلی‌وقت‌ها افرادی بودن که گفتن دلتون باید پاک باشه و بعد دیدیم که به چه انحرافاتی کشیده شدن. فضای مجازی درسته که اسمش مجازیه، اما در بعضی از ابعاد داره حقیقی عمل می‌کنه. وقتی شما از طریق فضای مجازی می‌تونید تصویر یک کتاب رو بفرستید، طرف بخونه و به معلوماتش اضافه بشه، این دیگه اسمش مجازی نیست، این مجازی است که شده اسبابی برای اعمال حقیقت. بنابراین ممکنه ما در دنیای مجازی پیامی به یک نامحرم بدیم و در جادۀ شهوت بیفتیم، و همین پیام‌هایی که در ابتدا ساده جلوه می‌کنن، بعداً شهوت‌آلود بشن.
در روایات ما ارتباط با نامحرم رو تیر مسموم شیطان معرفی کردن؛ یعنی یک تیر معمولی ممکنه به پای شخصی بخوره و جون سالم به در ببره، اما تیر زهرآلود به هر جایی از بدن اصابت کنه، فرد رو از پا درمیاره. باید مراقب باشیم که خودمون رو در معرضش قرار ندیم.
چطور می‌تونیم بفهمیم که یک ارتباط داره به سمت گناه می‌ره؟
بخشی از اون رو که خود انسان حس می‌کنه، حتی اگه از نظر دیگران این‌طور نباشه. وقتی من دارم به نامحرمی حتی یک سلام ساده می‌کنم، خودم می‌دونم به چه قصدی دارم سلام می‌کنم. فرد می‌تونه بفهمه این رابطه گناه‌آلوده و یا صرفاً مکالمه‌ای ساده است.
حتی ممکنه یک رابطه از نظر هر دو طرف سالم باشه، اما شخص ثالثی برداشت دیگه‌ای داشته باشه. در اسلام عادی‌سازی رابطه با نامحرم منع شده. یعنی اگه کاری کنیم که افراد دیگه‌ای خارج از اون رابطه فکر کنن که رابطه با نامحرم عادیه و حد و مرزها برداشته شده و به اسم فضای مجازی می‌تونیم هر کاری خارج از شرع انجام بدیم، درست نیست. نباید در جامعۀ اسلامی هنجارشکنی کنیم و حدود شارع باید رعایت بشه.
اگه پیام‌های محبت‌آمیز محارم ما رو عُموم مردم، در فضای مجازی ببینن، مشکلی داره؟
اگه برای مثال، محارم شما پیامی محبت‌آمیز گذاشته باشن و عموم متوجه بشن که ایشان محرم شما هستن، درصورتی‌که هنجارشکنی صورت نگیره، مشکلی نیست. اما یکی از ابعاد رسیدن به سعادت، رعایت مسائل اخلاقی مربوط به حیا و عفت است؛ مثلاً قرآن در آیۀ سی‌و‌سوم سورۀ نور می‌فرماید: «وَلْیَسْتَعْفِفِ الَّذِینَ لَا یَجِدُونَ نِکَاحًا حَتَّىٰ یُغْنِیَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ ۗ وَالَّذِینَ یَبْتَغُونَ الْکِتَابَ…»: عفت پیشه کنید، یعنی برخی از کارها خلاف اخلاق، حیا و عفت عمومی است. مثلاً اینکه همسر فردی او رو در جمع ببوسه و یا رفتاری که مناسب محیط خصوصی است انجام بده، این امر زیبنده نیست و هنجارشکنی به حساب میاد. یعنی اگه محارم در فضای مجازی قربان‌صدقۀ هم برن، تا جایی که دیوار حیا شکسته نشه و تبعات این عمل باعث هنجارشکنی نشه، خلاف شرع نیست و اگه عموم ندونن که افراد محرم هستن، عادی‌سازی و هنجارشکنی به حساب میاد و جایز نیست.
حکم نگاه‌کردن به تصویر بی‌حجاب افراد در شبکه‌های اجتماعی چیه؟
اگه فرد ناشناس باشه و نگاه با نیت شهوت‌آلود نباشه، اکثر علما حکم کردن که اشکال شرعی نداره و برخی گفتن که نگاه اول ایراد نداره و بعد از اون اشکال داره. اما اگر فرد رو بشناسید، در هر صورت اشکال داره.
با توجه به افزایش ضریب نفوذ اینترنت، اگه ارتباطی به قصد ازدواج و آشنایی در شبکه‌های اجتماعی صورت بگیره، حکمش چیه؟
در نص متون فقهی ما اومده که اگه ارتباط واقعاً به قصد آشنایی و ازدواج باشه، به شکل محدود ایرادی نداره، ولی نه به این صورت که افراد خودشون رو گول بزنن و به اسم آشنایی، رابطۀ طولانی و بدون حد و مرزی داشته باشن.
با توجه به پیشرفت ابزارهای ارتباطی و همین طور شرایطی که اخیراً کرونا ایجاد کرده، نظرتون در رابطه با جاری‌شدن خطبۀ عقد به‌صورت آنلاین چیه؟
برخی از فقها مثل آیت‌الله مکارم شیرازی می‌فرمایند که عقد به‌صورت تلفنی منعقد نمی‌شه و حتماً باید حضوری باشه.
اما به نظر بعضی از فقهای دیگر، اگه به رضایت طرفین یقین داشته باشن و از اون‌ها وکالت داشته باشن و قصد انشای خطبۀ عقد رو داشته باشن، مسئله‌ای نیست و می‌تونن تلفنی و آنلاین عقد رو منعقد کنن.
جاری‌شدن خطبۀ عقد به‌صورت متنی درست نیست و حتماً باید انشا بشه؛ مثلاً خطبۀ عقد به‌صورت نوشتاری در پیام‌رسان‌ها منعقد نمی‌شه. بنابراین برای کسب تکلیف در این مورد بهتره به مرجع تقلید هر فرد مراجعه بشه.
اسپانسر: باهمتا
فرقی نمی‌کند چه محصولی برای فروش دارید، در‌هر‌صورت احتمالاً با چالش اینکه چطور محصولاتتان را به آدم‌ها نشان بدهید و به قولی، آن محصول را برایشان به نمایش بگذارید، رو‌به‌رو شده‌اید. بعد از اینکه مشتری محصول شما را دید و خوشش آمد، می‌رسیم به چالش پرداخت و امنیت پرداخت و… .
برای اینکه دیگر دغدغۀ این چیزها را نداشته باشید، باهمتا که خودش سرویس پرداخت و دریافت پول است، سرویسی با عنوان «دستیار فروش آنلاین» دارد که به کمک آن می‌توانید برای محصولات خود عکس و توضیحات بنویسید و به‌صورت تکی یا گروهی، لینک محصولتان را برای جامعۀ هدفتان بفرستید و کلی امکانات متنوع دیگر.
برای ۱۴ روز استفادۀ رایگان و بدون کارمزدِ این سرویس می‌توانید به باهمتا بروید و آنجا از خدمات دستیار فروش استفاده کنید.
جای بسی تعجب دارد که ۱- این موضوعی که انتخاب شده، اساسا با تفکر جامعه امروزی در تضاد است. در عصر هوش مصنوعی و انقلاب دیجیتال آیا پرداختن به نگاه کردن عکس نامحرم دغدعه ما باید باشد؟ ۲- با شناخت نسبی که از نیمای عزیز داشتم بعید بود که چنین دیدگاهی داشته باشد یا چنین محتوایی را برای انتشار تایید کند! ۳- حواشی و نقدهای این موضوع میتواند ریسک زیادی در همراهی مخاطب به دنبال داشته باشد
امیر عزیز ممنون از بازخوردت.
۱٫ نیماتودی یک رسانه آزاده و تو پادکست نیماتودی هم در هر قسمتش به یه موضوعی که یه سرش به شبکه‌های اجتماعی ختم می‌شه گپ می‌زنیم. قطعا که این موضوع از نگاه خیلی‌ها پیش پا افتاده یا در تضاد با تفکر جامعه امروزی حساب می‌شه ولی نباید نادیده گرفت که برای خیلی‌های دیگه‌ای این مسئله است.
۲٫ نیمای عزیز که سردبیر نیماتودی هست هم در تلاشه تا صداهای مختلف رو در پادکستش داشته باشه تا باعث ایجاد تک صدایی نشه.
۳٫ ممنون از یادآوری این نکته، ولی مسئله همون رسانۀ آزاد بودنه.
شاد باشی